Làng gốm Bát Tràng năm bên bờ tả ngạn sông Hồng, thuộc huyện Gia Lâm (ngoại thành Hà Nội). Bát Tràng là làng gốm lâu đời và nổi tiếng nhất ở Việt Nam, là điểm đến yêu thích của nhiều du khách trong và ngoài nước, cảm nhân văn hóa truyền thống nơi đây.
Ngói Bát Tràng là một sản phẩm độc đáo bao đời nay.
Theo các thư tịch cổ, nghề gốm Bát Tràng xuất hiện trong khoảng thế kỷ XIII, dưới thời Trần. Một số tài liệu còn nhận định làng Bát Tràng còn có thể xuất hiện sớm hơn. Sách Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sĩ Liên ghi: Bát Tràng có tên là Xã Bát, làng Bát từ đời nhà Trần. Trải qua mấy trăm năm nay, làng nghề này vẫn giữ tên là Bát Tràng.
Trong suốt chiều dài lịch sử, các nghệ nhân, người dân của làng đã cho ra lò vô số loại gốm, sứ quý và độc đáo. Gốm, sứ Bát Tràng không chỉ nổi tiếng trong nước, những sản phẩm tinh xảo, đã vang danh như gốm men ngọc (thời Lý, Trần), gốm hoa nâu hay gốm men nâu (cuối thời Trần - đầu thời Lê), gốm men rạn (thời Lê - Trịnh) và gốm hoa lam (cuối thời Lê - thời Nguyễn) đã được người tiêu dùng ở châu Âu, châu Á…
Các sản phẩm gốm Bát Tràng phong phú đa dạng thiết thực với đời sống hàng ngày người dân.
Làng gốm Bát Tràng sản xuất nhiều mặt hàng phong phú cả về chủng loại và kiểu dáng, trong đó có cả những mặt hàng mỹ nghệ như: tượng và phù điêu, công nghệ cao, con giống, lọ hoa, đĩa treo tường…Điều thú vị nhất khi tham quan làng gốm Bát Tràng là được trực tiếp tham quan các nghệ nhân làm ra những sản phẩm vô cùng tinh tế, đặc biệt các bạn có thể tự tay nặn những sản phẩm mà mình yêu thích.
Lò gốm đã có lịch sử hàng trăm năm tại Bát Tràng.
1. Tới làng gốm Bát Tràng như thế nào?
Cách di chuyển tới làng gốm Bát Tràng rất thuận tiện và đơn giản, các bạn có thể đi bằng đường sông, xe bus hoặc xe máy.
Đường sông: Thường vào những ngày cuối tuần có chuyến du lịch sông Hồng đi qua làng gốm Bát Tràng và đền Chử Đồng Tử – Tiên Dung , tour có giá khoảng 350-400k. Hoặc theo quốc lộ số 5 đến Trâu Quỳ rẽ về phía tay phải theo đường liên huyện qua xã Đa Tốn đến Bát Tràng (khoảng hơn 20 km).
Đi bằng xe máy: Qua cầu Chương Dương hoặc cầu Vĩnh Tuy, cầu Thanh Trì sau đó rẽ phải đi men theo đê Sông Hồng, khi nào gặp biển báo làng gốm Bát Tràng là tới. Nói chung đường rất dễ đi.
Đi bằng xe bus: Bắt xe ra điểm trung chuyển Long Biên rồi lên xe bus 47, xuống điểm cuối cùng. Làng Bát Tràng chỉ cách bến cuối cùng khoảng 200m các bạn có thể đi bộ tới làng gốm.
2. Tham quan làng gốm Bát Tràng.
- Chợ gốm Bát Tràng: Đây là địa điểm không thể bỏ qua khi tham quan làng gốm Bát Tràng, khu chợ rộng khoảng 6. 000 mét bày bán nhiều mặt hàng thủ công mỹ nghệ về gốm sứ từ bình dân tới cao cấp. Các bạn có thể chiêm ngưỡng, tham quan và lựa chọn cho gia đình mình một sản phầm để làm kỉ niệm nhé.
Gian hàng trong chợ gốm Bát Tràng với màu sắc chủng loại đa dạng.
- Làng cổ Bát Tràng: Tọa lạc bên tả ngạn sông Hồng nên các bạn có thể ra bờ sông để ngắm cảnh hoặc đi xe trâu, đi bộ, đi xe máy để khám phá khung cảnh làng quê bình dị này nhé. Đi lang thang qua những con hẻm chính của làng, giữa bức tường gạch tối và nhỏ, bên những ngôi nhà đóng cửa then cài. Trên bức tường là những khối than đen lớn, theo người dân cho biết thay vì lãng phí than sau khi nó đã bị đốt cháy, người dân sử dụng nó để củng cố và sửa chữa nhà và các bức tường trong làng. Những lò gốm từ xưa in dấu lịch sử của một thời biết bao sản phẩm ra lò,….hay ngắm nhìn những nghệ nhân đang say sưa làm gốm sẽ là trải nghiệm thú vị cho bạn để tìm hiểu them văn hóa làng nghề nơi đây.
Tham quan làng cổ Bát Tràng những ngõ nhỏ quanh co, than ngày nay dùng để ủ khuôn.
- Nặn gốm, vẽ, tô màu trên gốm: Đặc biệt, các bạn sẽ được thử cảm giác làm thợ gốm với mức chi phí rất rẻ, chỉ với 10.000 đồng/người là các bạn đã có thể tự tay nặn những hình dáng mà mình yêu thích rồi. Nếu bạn băn khoăn không biết sử dụng các nghệ nhân ở đây sẽ hướng dẫn bạn. Nếu bạn muốn lấy những sản phẩm mà minh tự tay làm ra, chỉ cần mất thêm từ 40 – 60k tùy từng sản phẩm để nung đốt.
Thử trải nghiệm nặn gốm Bát Tràng.
Những nghệ nhân nhí thỏa sức tô màu trên những tác phẩm làng gốm Bát Tràng.
- Đình làng nằm ngay cạnh bến sông (Sông Hồng), nơi các du khách đi Bát Tràng theo tuyến đường sông sẽ dừng ở đây và đi bộ vào làng. Từ khu chợ bạn hỏi đường ra Đình Làng người dân sẽ chỉ cho bạn.
Làng gốm Bát Tràng nằm ở tả ngạn sông Hồng theo tuyến đường sông.
- Nhà Vạn Vân nằm cuối làng, với mái phủ kín cây xanh. Trong nhà trưng bày hơn 400 món đồ gốm sứ cổ từ thế kỷ 15 đến 19. Nhà Vạn Vân do anh Trần Ngọc Lâm, hội viên Trung tâm UNESCO nghiên cứu bảo tồn cổ vật Việt Nam, xây dựng vào năm 2002. “Vạn Vân có ý nghĩa là những áng mây lành hội tụ. Nơi đây lưu giữ sản phẩm của các làng nghề, nhiều nhất là gốm sứ Bát Tràng”
Nhà Vạn Vân trưng bày nhiều sản phẩm gốm độc đáo.